Pakistan'daki İslâmî Hareketler
Hint kıtasında verimli bir yapı olarak ortaya çıkan Pakistan İslamî hareketi, 1970'li yıllarda bütün dünya Müslümanlarını etkileyecek bir verimliliğe ulaşmıştır. Ancak 1980'li yıllarda uluslararası güçlerin Suudi Arabistan üzerinden Pakistan'daki girişimleri, bu harekete ağır darbeler indirmiştir. Özellikle 1990'lı yılların başından bu yana Pakistan'daki görünüm, Müslümanların dünya genelindeki faaliyetlerine zarar verecek boyutlara ulaşmıştır. Suudi Arabistan kaynaklı fikirler, bölgeye başta İslamî bir hareketlilik getirmiş gibi görünmüş ama ardından o hareketlilik, ince bir planlamayla İslam'ın aleyhine döndürülmüştür. Pakistan'da oynanan bu oyun, Pakistan Müslümanları açısından felaketlere yol açmışken uluslararası sistemin İslam stratejisinin anlaşılması için önemli bir fırsat sunmaktadır.
Pakistan Müslümanları son dönemde bunu fark etmişler ve toparlanma sürecine girmişlerdir. Buna karşı ABD, bir kez daha Suudi Arabistan üzerinden süreci engelleme yönünde adımlar atmaktadır. Ümit edilen Pakistan Müslümanlarının ekonomik zorluklar yüzünden sığındıkları Suudi Arabistan'ın içeriye dönük müdahalelerinden kendilerini kurtarmalarıdır.
Pakistan'ın kendi başına sorunlarını çözme kabiliyeti yoktur. Pakistan'ın sorunlarının çözülmesi çok yönlü bir bölgesel işbirliğini gerektirmektedir. Bunun da yolu İslam dünyasının her tür dış güdümden uzak bir şekilde samimi bir işbirliğine girişmesidir. Türkiye, İran ve Pakistan arasında yapılan KİBİ anlaşması böyle bir işbirliği için mühim esasları kapsamaktadır. Anlaşma yeniden değerlendirilmelidir.