Strateji Düşünce ve Analiz Merkezi (SDAM), 14.12.2019 tarihinde Diyarbakır Temsilciliği seminer salonunda, Araştırmacı Fırat Öztepe'nin katılımıyla "Üretken Düşünce" konulu seminer etkinliği düzenledi.
Düşünme için akla bir şüphe atmak gerektiğini belirterek konuşmasına başlayan Öztepe, “Düşenme insanları diğer canlılardan ayıran aklın bir faaliyeti, ürünüdür. İnsan düşünmeden fikir üretemez, karşılaştığı sorunlara çözüm bulamaz. Problemleri çözmenin ilk aşaması düşünmektir. Bu noktada düşünme nedir diye bir soru sorulabilir. Düşünme bilinenden bilinmeyene bir harekettir” diye konuştu.
Düşünme bir süreç midir? Ürün müdür? diye tartışmaların olduğunu belirten Öztepe, “İnsan zihninde kavramlar ne kadar zenginse düşünce dünyası da o oranda zengin olur. Kavramlara hâkim olmayanlar yaptıkları çıkarımlarda hata ederler. Mesela vacip kavramı fıkıhta farklı bir şeyi ifade ederken felsefede çok farklı bir şeyi ifade eder” dedi. Ayrıca Öztepe, kavramlara hâkim olmayanların yazdığı Kur'an meallerinde hatalar olduğunu, o yüzden örneğin Kur'an meali yazanların kesinlikle Ragıp el-İsfahani'nin el-Müfredatını okumaları gerektiğini de belirtti.
Tarihe bakıldığında büyük fikirlerin büyük uzletler sonucu çıktığını ifade eden Öztepe, “Mesela İmam Gazali ve Bediüzzaman Said Nursi, hayatlarının belli dönemlerinde tefekkür ve muhasebe için uzlete çekilmişlerdir ve bu uzlet sonucunda büyük fikri ürünler ortaya koymuşlardır. İhya ve Risaleler bu uzletlerin sonucudur ancak günümüzde artık Ferdi Ferid yani bir kişinin büyük fikirler ortaya atıp toplumu kurtarmasından ziyade ortak akıl ön plana çıkmıştır” diye konuşarak bugün kolektif şuurun örnekleri olan düşünce kuruluşlarının önemine dikkat çekti.
Düşüncenin üç safhasının olduğunu ve bunların basit/temel düşünme, eleştirel düşünme ve üretken düşünme olduğunu belirten Öztepe, şöyle devam etti: “Temel düşünce var olan bilgilerin elde edilmesi, o alanla ilgili eserlerin okunmasıyla kazanılır. Eleştirel düşünce İslam âleminin şu an sağlıklı bir şekilde yerine getiremediği bir aşamadır. Bu aşamada fikirler kısımlara ayrılır, analiz edilerek sınıflandırılır. Son aşama olan üretken düşüncede ise orijinal fikirler ortaya çıkar ve bu fikirler zamanını aşarak kalıcı olur. Bu üç aşamadan geçmeden sadra şifa fikir ve eserler ortaya çıkmayacaktır.” Öztepe ayrıca tahkiki imana ulaşmak için sorgulama yapmanın gerektiğini, Allah'ın Kur'an'da bile ucu açık bazı ayetlere yer verdiğini ve farklı fikirlerin çıkmasına olanak sağladığını belirtti.
Kur'an dışında bütün kitapların ilmi bir şekilde sorgulanabileceğini söyleyen Öztepe, “Ancak bazı usulsüzlerin yaptığı gibi gelenekten vazgeçmememiz gerekiyor. Gelenek sırtımızdır, sırtımızı geleneğe yaslayacağız, kucağımızı da modern alana açacağız. Yoksa çok uç noktalara kayılabilir” diyerek vasat anlayışın gelenekten vazgeçmeden hayatın yeniliklerini karşılamak olduğunu ifade etti.
Son olarak düşünsel faaliyetlerde bulunanların objektif bir şekilde meselelere yaklaşması gerektiği, önceden edindiği fikirlerle bakanların olanı değil görmek istediğini göreceğini belirten Öztepe,”Tarafsız ve farklı bakış açısını elde edenler kimsenin görmediğini görebilecek, kimsenin duymadığını duyabilecek ve üretken bir düşünceye sahip olabilecektir” diyerek sözlerini tamamladı.
Seminer soru ve cevap bölümünün ardından sona erdi.